De zaal van Hotel Spoorzicht in Loppersum dampte op 8 april. Aardbevingsgebied, daardoor zeker. Maar ook door de opkomst. Zeker 100 deelnemers waren er op de eerste regiobijeenkomst van Het Jaar van de Ruimte. Een actuele omgeving. Immers, hier wordt de keus gemaakt tussen de verplichte gasleverantie voor de Nederlandse huishoudens of leefbaarheid in de Groningse noordwest-regio.

Kansen

De opgave is niet gering, zo hield Gert-Jan Swaving, programmamanager gaswinning van de provincie Groningen, het publiek voor. Sinds de eerste grote beving op 16 augustus 2012 is de schade aan woningen en boerderijen gecumuleerd. Naar schatting 35 duizend woningen wachten op herstel of zelfs sloop. Dat is de negatieve kant van het verhaal. Er liggen ook kansen. Na herstel is het doel de woningen energieneutraal te maken. Voor de bewoners, zo bleek uit de zaal, is het niet de gedroomde oplossing. Stoppen met de gaswinning, heeft men liever. Een bewoonster van Usquert daarentegen zei: ‘het is niet allemaal kommer en kwel’. ‘En ik verdenk sommigen ervan te profiteren van de vergoedingen. Je hoeft tegen sommige woningen maar te blazen en ze vallen al om. Maar dat was al voor de aardbevingen.’  Niettemin zullen volgens Swaving 300 duizend Groningers last ondervinden van de totale ontmanteling van hun interieurs. De driehoek die hij schetste bestaat uit de volgende onderdelen: versterking van de economie in het gebied, de verbetering van de veiligheid en het behoud van het cultureel erfgoed. Wat het laatste betreft: dat bepaalt de identiteit en betrokkenheid van de bewoners bij hun omgeving. Gedeputeerde William Moorlag (PvdA) viel hen bij: ‘Ik ga hier nooit meer weg.’

Snel resultaten

Peter Kuenzli, keynotespeaker in Loppersum, is bezig een organisatie op te zetten om deze ‘langdurige ramp’ om te buigen in een nieuw perspectief. Zijn ervaring is onder meer het rampgebied Roombeek in Enschede dat na 2000 volledig moest worden herbouwd. Hij heeft een kantoor en een secretaresse, plus de toezegging van vrijwilligers om de aardbevingschade te inventariseren en een nieuwe toekomst voor het gebied uit te stippelen. ‘Het is een ondenkbare situatie. En mijn overtuiging is dat een overheidsdienst nodig is om sturing te verlenen.’ Vergelijkingen met de watersnoodramp en de vuurwerkramp gaan mank. Dit is een ramp die een paar decennia duurt. Wat hij leerde van Roombeek was dat burgers snel resultaten willen zien, omdat dat het wantrouwen doet verdwijnen. Dat is het kernwoord in Noord-Groningen: burgers moeten de overheid weer vertrouwen. Nu zit de omgeving vast aan een Centrum voor Veilig Wonen, juridische belemmeringen en de balans tussen sloop-nieuwbouw. Voor sommigen duurt het te lang. De sociale woningbouw heeft volgens Kuenzli het geluk dat de woningen snel worden opgeknapt, terwijl particuliere eigenaren twijfelen: wie betaalt het en krijg je het huis nog verkocht? Bovendien zijn de sociale huurwoningen beter van kwaliteit in veel gevallen.

De aardbevingsproblematiek beheerste de discussie in Loppersum totdat er per tafel ook gesproken kon worden over de onderwerpen uit het openingsbod, zoals Technologie en Ruimte, Water, het Landschap, de Internationalisering en de Energietransitie. Gezondheid lichten we er even uit. Het is een onderwerp dat nog niet volop in de schijnwerpers is geweest. Toch zijn er veel raakvlakken, zoals de opkomende obesitas omdat mensen te weinig bewegingsruimte hebben in hun wijk. En de groeiende belangstelling voor gezond voedsel en stadstuinbouw.

Verbinden

Hans Leeflang, initiatiefnemer van het Jaar van de Ruimte, is sterk voorstander van het ‘verbinden’, het grote naast het kleine verhaal, de koppeling van onderwerpen. Dat zou in het slotmanifest een plaats moeten krijgen. ‘Wat is de missie? Hoe betrekken we de gebruikers bij de ruimte? Hoe gaat het hier verder als het gas niet meer gewonnen wordt? Groningen kan in zijn ogen een voorbeeld, een proeftuin zijn voor innovatie en nieuwe initiatieven.

Groningen, ondertussen, zou zich niet alleen moeten wentelen in misere maar ook kansen moeten grijpen, werd in de slotconclusie gezegd. Pioniers kunnen hier hun slag slaan, waar energieneutrale woningen en wijken kunnen komen. De overheid moet volgens Leeflang een taak pakken maar ook luisteren. Want dat is te lang niet gebeurd. Eind juni wordt het Jaar regionaal opgepakt en dan in Arnhem.

Verslag Jaap Huisman